Við vöknum á morgnana og segjum, „ég svaf ekki nóg“ og við leggjumst á koddann og segjum, „ég kom ekki nógu í verk“, segir Brené Brown

Við eyðum miklu af okkar daglega lífi í línulegum tíma, sem gefur okkur tilfinningu fyrir skorti, og þessa nagandi hugsun að sama hvað við reynum þá séum við aldrei nóg og gerum ekki nóg. Þessi upplifun okkar á tíma sem stefnir í eina átt, fylgir vinstra heilahvelinu og verður til þess að við erum sífellt að keppast við að sanna að við séum einhvers virði, að sýna að við höfum gert eitthvað sem skiptir máli. 

Náttúran og árstíðirnar sýna okkur aðra leið til að upplifa tíma. Við getum kallað það flæði. Forn Grikkir voru með tvö orð yfir tíma, Krónos og Kairos. Krónos, er línulegur, mælanlegur tími, mínútur, klukkutímar, ár. Krónos mælir magn. Kairos mælir gæði. Gæðastundir, ferska upplifun. Hjá Grikkjum snérist hann um „rétta“ andartakið, hið fullkomna andartak. Heimurinn andar inn og í kyrrðinni sem fylgir, áður en hann andar frá, getur allt breyst. Krónos er klukkur, áfangar, dagatöl, áætlun, vekjarar. Kairos er dýpt, óendanleiki, lotning, ástríða, kærleikur, helgi. „Við lifum í Krónos og við þráum Kairos. Þar liggur okkar togstreita“, segir rithöfundurinn Sara Ban Breathnach sem skrifaði mjög áhugaverða bók um að njóta þess sem lífið gefur.

Það er mismunandi hvernig aðstæður vekja þessa tilfinningu fyrir flæði innra með okkur. Þegar við leikum okkur, förum í langa gönguferð, lesum bók, eldum góðan mat, dönsum, spilum á hljóðfæri, tökum þátt í djúpum samræðum, þegar við hugleiðum. Krónos er allt það sem fær þig til að gleyma þér og heiminum, af því þú ert inni í honum af lífi og sál. 

Þegar við finnum kyrrð innra með okkur eigum við auðveldara með að sjá fegurð stundarinnar og njóta þess sem lífið býður hverju sinni. Að taka á móti af heilum hug. Þegar ég hugleiði þá fæ ég stund til að stíga út úr hringekjunni um stund, á meðvitaðan hátt. Ég get hlustað og melt og komið svo fersk aftur inn í daginn. Hugurinn verður viðráðanlegri og ánægjulegri félagi. Ekki lengur eins og stjórnlaus hestur sem rýkur í allar áttir með mig. Hann verður léttari og rúmar jákvæðari heimssýn og viðhorf. Og hefur meiri visku að færa mér.

Dagleg hugleiðsla gefur okkur færi á að hlaða batteríin, að finna friðsæld og koma heim til okkar sjálfra aftur og aftur. Í okkar háværa heimi er það bæði erfiðara en líka nauðsynlegra en nokkru sinni að eiga aðgang að djúpri alltumlykjandi þögn.

Guðrún Arnalds, jógakennari, hómópati og leiðbeinandi í Fókusing, aðferð til að hlusta á visku líkamans. 

Andartak jóga- og heilsustöð

andartak@andartak.is

Náttúran umbreytist við hver árstíðaskipti. Hvalir ferðast langar leiðir, fuglar fljúga heimshorna á milli til að laga sig að umskiptum árstíðanna. Laufin falla af trjánum og hver einasta lífvera gerir breytingar í lífsháttum sínum, dvalarstað og rútínu. Allar lífverur, nema maðurinn. Við förum bara í meiri föt eða fækkum þeim og hækkum eða lækkum hitann í ofnunum.

Verslanir bjóða upp á sama matinn allt árið um kring og hvetja okkur þannig til að borða eins, sama hver árstíðin er. Þetta væri óhugsandi í náttúrunni. Nýjustu vísindi benda til þess að ef við borðum fæði sem er úr takti við árstíðirnar og ekki síst við það að borða mikið af unninni matvöru, þá hverfi mikilvægar bakteríur úr meltingarflórunni.

Við getum við lært að lifa meira í takti við okkur sjálf og náttúruna í kring um okkur. Ayurveda og jóga kenna okkur að lifa með árstíðaskiptum, að nota jurtir, te, krydd og mataræði til að tendra meltinguna og styðja hana í gegn um skilin á milli árstíða. Ef meltingin okkar virkar ekki vel þá er í raun sama hvað við borðum hollan mat. Við meltum hann ekki vel.

Vetrinum fylgir oft að við erum sólgin í þungan mat og sætmeti. Veturinn á það til að hanga í okkur fram eftir vori ef við gerum ekkert í því. Þá er líklegt að við fáum hreinsun í formi kvefs. Náttúran býður okkur að aðlagast. Ef við tökum stutta hreinsun á vorin þá förum við að elska fæðuna sem fylgir vorinu og sumrinu. Við fáum góða og sterka meltingu, blóðið og lifrin hreinsast og taugakerfið kemst í jafnvægi. Jógaiðkun styður okkur í að hreyfa nýja og ferska orku um líkamann, koma jafnvægi á taugakerfið og að kyrra hugann svo við getum notið þess sem lífið færir okkur.

Ég hef nýtt mér visku Ayurveda, systurvísinda jógafræðanna í um 30 ár og finn hvað það er mikilvægur áttaviti í öllu sem ég tek mér fyrir hendur. Jóga er akkerið mitt og minnir mig reglulega á það hver ég er og hvernig það er að finna friðsæld.

Guðrún Arnalds, jógakennari, hómópati og leiðbeinandi í Fókusing, aðferð til að hlusta á visku líkamans.

Við eigum öll okkar stundir og tímabil þar sem okkur finnst heimurinn vera að brenna. Þar sem okkur finnst að við verðum að gera eitthvað í málunum. Bara eitthvað. Streita getur kallað fram ástand innra með okkur sem er mjög líkt því sem gerist þegar það verða hamfarir. Langvarandi streita og áföll birtast í líkama okkar á svipaðan hátt. Líkami okkar gefur okkur þau skilaboð að það sé hætta á ferðum, að við verðum að vera í viðbragðsstöðu. Okkur fer að finnast það vera munaður sem við bara getum ekki veitt okkur þá stundina, að setjast niður og slaka á.  Hávær rödd innra með okkur minnir okkur stöðugt á sig. „Nei þú mátt ekki slaka á. Það eru mikilvæg verkefni sem þarf að sinna.“ 
 
Þetta geta verið tímabil þar sem náinn aðstandandi er að glíma við veikindi eða þegar börnunum okkar líður illa. Eða þegar við erum að takast á við fjárhagserfiðleika. Langir listar af verkefnum þar sem eitt tekur við af öðru. Ástandið í heiminum getur líka kallað fram þessi viðbrögð. Kannski bara við að lesa þetta ferðu að finna fyrir því að líkaminn spennist upp. Ef það gerist mæli ég með að anda djúpt inn og alveg frá. Og svo aftur. Anda djúpt inn og alveg frá. Kannski finnurðu að það slaknar aðeins á spennunni.
 
Það eru einmitt þessar stundir, þessi álagstímabil sem við þurfum mest á því að halda að slaka á. Á okkar tímum er það í raun lífsnauðsyn að gefa sér rými til að endurnýja taugakerfið. Það eru ýmsar leiðir til þess. Að eiga stundir í náttúrunni, að syngja í kór, að fara í sund eða að hlæja í góðum félagsskap. Jógaiðkun og hugleiðsla eru mjög góð leið til þess að styrkja og endurnæra taugakerfið. Ef ég iðka reglulega þá fer líkaminn að þekkja betur það ástand sem skapast þegar ég slaka djúpt á. Ég öðlast dýpra samband við kjarnann í mér og taugakerfið mitt fínstillist. Ég sýni mér meiri sjálfsmildi og verð meðvitaðri um hugsanir mínar og hvernig mér líður. 
 
Ég þarf reglulega að minna mig á að nærandi tími með mér skilar sér í öll mín verkefni. Þegar mér finnst heimurinn vera að brenna kallar það á bæði sjálfsmildi og sjálfsaga að gefa mér samt sem áður rými til að endurnærast. 

Guðrún Arnalds - jógakennari, markþjálfi og leiðbeinandi í Fókusing (aðferð til að hlusta á líkamann og sína innri veröld)

Andartak jóga- og heilsustöð

andartak@andartak.is

Við lifum í óstöðugum heimi sem á það til að gera ofurmannlegar kröfur til okkar. Heimi sem leggur megináherslu á að styrkja hugann og gera okkur hæf á því sviði, oft á kostnað líkamans og hæfileikans til að vera, njóta og slaka á. 
 
Flestir hafa upplifað einhvers konar áföll. Þau þurfa ekki að vera stór til að hafa áhrif. Flestir eiga það til dæmis sameiginlegt að hafa ekki fengið nægan tilfinningalegan stuðning í uppvextinum. Öryggi og tengslamyndun eru eins og við vitum grunnþarfir hjá okkur mannfólkinu. Við gætum hafa alist upp við heimiliserjur, eða kannski fannst okkur við ekki fá rými til að þroskast á eigin forsendum. Of mikil fjarlægð eða ekki nægileg mörk geta líka haft þessi áhrif. Við höfum öll, bæði börn og fullorðnir, þörf fyrir að vera spurð hvernig okkur líður. Það hjálpar okkur að upplifa að við séum séð og heyrð og styður okkur í gegn um erfiða reynslu.
 
Líkaminn man það sem við höfum gengið í gegn um. Áföll sem taugakerfið okkar geymir geta við ákveðnar aðstæður dregið fram gamla tilfinningu fyrir öryggisleysi. Þá er ekki nóg að segja okkur sjálfum að við séum örugg. Við þurfum að sanna það fyrir líkamanum. 
 
Polyvagal kenningin, sem hefur notið vaxandi fylgis í sambandi við áföll og streitu hjálpar okkur að skilja hvernig taugakerfið okkar skynjar og bregst við. Hún er þróuð af Stephen Porges, sálfræðingi og taugasérfræðingi. Hún kennir okkur að við getum haft áhrif á viðbrögð taugakerfisins í streituástandi með því að virkja flökkutaugina (vagustaugina). Ein besta leiðin til þess er að iðka jóga. 

Flökkutaugin er lengsta og mikilvægasta heilataugin, liggur í gegn um allan líkamann og er hluti af sefkerfinu eða róandi hluta taugakerfisins. Sefkerfi og drifkerfi sem saman mynda ósjálfráða taugakerfið, vinna saman. Drifkerfið setur okkur í vökult ástand með streituhormónum. Stundum kallað "berjast eða flýja" ástand. Og sefkerfið eða flökkutaugin getur afvirkjað þessi hormón. Drifkerfið safnar upplýsingum í gegn um skynfærin og sendir þær til sefkerfisins. Drifkerfið spyr: Eru þessar aðstæður í lagi? Er hætta á ferð? Ef svo er þá er ég með adrenalín ef þú þarft á því að halda. Sefkerfið metur þessar upplýsingar og byggir á fyrri reynslu til að ákveða hvort það á að taka bremsuna af flökkutauginni. Ef það metur að það sé hættuástand þá losna streituhormón og taka að flæða um líkamann. 

Flökkutaugin hefur tvær greinar. Eldri hlutinn er fyrir neðan þind og tengist því að frjósa eða lamast eins og dýr gera í hættu. Og yngri, þróaðri hluti sem er fyrir ofan þind og hefur að gera með félagsleg samskipti og samkennd. Þegar flökkutaugin er í góðu jafnvægi er meltingin góð og við eigum auðvelt með að skipta um gír milli álags og hvíldar. Við erum með gott tengslanet og leitum eftir stuðningi þegar á þarf að halda. 
 
Flökkutaugin hefur áhrif á öndun, meltingu og hjartslátt. Breytileiki hjartsláttarins gefur vísbendingu um streitu og er til dæmis mældur hjá börnum í fæðingu. Í  dag eru margir með úr eða önnur tæki sem mæla þetta, enda er mjög gagnlegt að fylgjast með streituástandi líkamans. 

Jóga hefur djúp áhrif á jafnvægi þessarar taugar. Mörg form af jóga leggja megináherslu á að virkja sefkerfið og kenna okkur að slaka á. Sem er auðvitað afar mikilvægt. Það er hins vegar líka mikilvægt að skapa samhljóm á milli þessara kerfa, sefkerfis og drifkerfis og fá þau til að vinna betur saman. Kundalini jóga leggjum við áherslu á bæði, að virkja sefkerfið og að finna samhljóm í líkamanum og fá þessi kerfi til að vinna saman. Kundalini jóga kennir okkur að flökkutaugin sé eins konar stillingarniður fyrir líkamann. Líkaminn leitast við að stilla sig í samhljóm við flökkutaugina. Ef við höldum henni í jafnvægi þá er allur líkaminn í jafnvægi. 
 
Hjartað með stuðningi flökkutaugarinnar er taktmeistari líkamans. Þegar margar gamaldags klukkur með kólf eru settar inn í sama herbergið þá stilla þær sig á endanum allar eftir stærsta kólfinum. Á sama hátt stilla öll líffærin sig í takt við hjartað. Við sjáum að hjartastöðin er einmitt þetta. Hjartslátturinn og líðan okkar sem endurspeglast í flökkutauginni. Traustið sem við höfum til heimsins, byggt á lífsreynslu okkar og hæfileika til að vinna úr henni. Og hæfileiki okkar til að finna til samkenndar. 
 
Forfeður okkar skildu mikilvægi þess að vera í samhljómi við hjartað og æðri lögmál alheimsins. Sérstaklega þegar það var ekki á þeirra færi að stjórna aðstæðunum. Helgisiðir höfðu þetta hlutverk í gegn um tíðina. Þegar við förum í jóga erum við að virkja þennan helga stað í okkur sjálfum. 
 
Jóga er mjög aðgengileg leið til að vinna úr áföllum í gegn um líkamann. Það er mín reynsla að fólk sem hefur lent í miklum áföllum finnur mikla hjálp í að stunda kundalini jóga. Þar erum við að vinna með þetta jafnvægi flökkutaugarinnar í gegn um allan jógatímann. Með taktföstum æfingum, með því að opna flæði upp hryggsúluna, í gegn um öndunaræfingar og möntrusöng. Kundalini jóga er sérstaklega áhrifaríkt þegar kemur að því að höndla streitu. 

Jóga á sér meira en 5000 ára langa sögu. Sem manneskjur höfum við verið að takast á við svipaðar áskoranir í gegn um söguna og þurft leiðir til að komast út úr streituástandi. Og að finna þá  öryggistilfinningu sem fylgir því að vera hluti af samfélagi fólks. Það felst mikil hvíld í því að koma í jógatíma. Að vera hluti af samfélagi en samt með sjálfum sér. Að bara vera og njóta andartaksins. Saman. 

Guðrún Arnalds - jógakennari, markþjálfi og leiðbeinandi í Fókusing - aðferð til að hlusta á líkamann og sína innri veröld

Andartak jóga- og heilsustöð

andartak@andartak.is

Nýtt ár er nýtt upphaf. Í minni fjölskyldu hefur skapast sú hefð að setjast niður og fara yfir liðið ár, að velja tóninn fyrir næsta ár og eitt eða fleiri orð sem við ætlum að nota sem áttavita þetta árið. Flest okkar tengja nýtt ár við að skapa sér nýjar venjur, að lyfta lífinu upp í nýja tóntegund. Áramótaheit endurspegla þessa ósk okkar um nýtt og betra líf. 

Áramótaheit geta verið skammlíf. Oft er það vegna þess að þau eru óljós fyrir okkur. Það þýðir samt ekki að þau eigi ekki rétt á sér. Það er ekki auðvelt að umbreyta gömlum venjum og það getur verið gagnlegt að hafa stuðning við að setja niður hæfilega stór skref í einu þar til markmiðinu er náð. 

Stundum eigum við það til að setja okkur óraunhæf markmið sem einkennast af fullkomnunaráráttu og verðum svo fyrir vonbrigðum með okkur sjálf ef það næst ekki. 

Algeng áramótaheit eins og að vilja léttast, komast í form eða borða heilsusamlega eru góð markmið. En stundum eru þau lituð af óþolinmæði eða kröfu um að við eigum að líta út á einhvern ákveðinn hátt eða standa okkur betur en við erum að gera. Þegar þannig viðhorf með dæmandi undirtóni laumast inn í áramótaheitin okkar erum við komin í stríð við okkur sjálf. Fullkomnunarárátta kemur okkur sjaldan þangað sem við viljum fara. Sjálfsmildi er mjög mikilvægur grunntónn. 

Orðið mitt fyrir þetta komandi ár er einfaldleiki. Ég áset mér að fagna ófullkomleikanum og vera opin fyrir björtum glugga einfaldleikans. Ég ætla að hlusta með fótunum á jörðina sem nærir mig og gefa flækjum hugans rými til að greiða úr sér í stað þess að leyfa þeim að skilgreina mig. Ég ætla að gefa unglingnum mínum færri góð ráð og hlusta meira á hann. Og mig langar til að sýna sjálfri mér og öðrum meiri mildi á nýju ári.

Hver er þinn ásetningur fyrir nýtt ár? 
 

Guðrún Arnalds - jógakennari, markþjálfi og leiðbeinandi í Fókusing - aðferð til að hlusta á líkamann og sína innri veröld

Andartak jóga- og heilsustöð

andartak@andartak.is